Het immuunsysteem in kaart brengen om passende medicijnen te kunnen geven

Voor het SGF Programma Immunologie trokken de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) en de Topsector Life Sciences & Health (LSH) aangevuld met cofinanciering door het bedrijfsleven17,5 miljoen euro uit voor veelbelovende immunologische onderzoeken. TIMID vormt samen met DC4Balance en Target to B! de drie consortia uit het programma dat financiering ontving. Ondanks dat elk project haar eigen focuspunten heeft, linken ze direct aan elkaar en helpen ze elkaar verder. “Onderling communiceren we veel met elkaar, want er zijn vele raakvlakken en je kunt de projecten bijna niet van elkaar scheiden.”, legt Prof. Dr. Janneke Samsom MD PhD uit.

In dit interview vertelt Samsom, hoofd van het researchlaboratorium kindergeneeskunde van het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis, over het TIMID-consortium. Dit consortium onderzoekt de mogelijkheid om de classificaties van immuunziektes, zoals diabetes type I en de ziekte van Crohn, te baseren op het immuunprofiel dat ontstaat door een afwijkende immuunreactie. Het doel van deze ziekte-overstijgende classificatie is om meer passende medicatie te kunnen geven aan patiënten.

Waarom is dit ziekte overstijgende onderzoek zo hard nodig?

Voor het SGF Programma Immunologie trokken de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF) en de Topsector Life Sciences & Health (LSH) samen met het bedrijfsleven 17,5 miljoen euro uit voor veelbelovende immunologische onderzoeken. Het TIMID-consortium, heeft samen met Target to B! en DC4Balance, het Publiek-Private Partnerschap (PPP) ImmuneHealthXL opgericht om gezamenlijk ziekte-overstijgend onderzoek door te zetten. Bij het voorschrijven van een medicijn wordt nu geen onderscheid gemaakt tussen een B-cel, T-cel en DC-cellen. Deze drie projecten zijn ontstaan om patronen juist wel met elkaar te vergelijken en onderscheid te maken. “Onderling communiceren we veel met elkaar, want er zijn vele raakvlakken en je kunt de projecten bijna niet van elkaar scheiden.”, legt Samsom uit.

Van ziek orgaan naar het immuunsysteem

In veel chronische ziektes waar het immuunsysteem een belangrijke rol in speelt zijn heel veel verschillen te zien tussen patiënten, ook al hebben zij dezelfde diagnose. Deze verschillen maken dat medicatie die het immuunsyteem beïnvloedt vaak niet goed aansluit en dat therapieën daarom vaak aangepast moeten worden of niet optimaal werken. Daarnaast gaat de kwaliteit van leven van de patiënt achteruit door de continue angst voor re-activatie van de ziekte. Om een betere inschatting te kunnen maken hoe verschillende patiënten gaan reageren op welke medicatie, is het nodig om het immuunsysteem in kaart te brengen.

Op dit moment wordt er bij deze chronische immuunziektes meer gekeken naar het zieke orgaan en wat precies het mechanisme is bij dat zieke orgaan. “Dit willen we graag veranderen. Want als je begrijpt waar de fout zit in het immuunsysteem dan kun je daar gerichter actie op ondernemen.”

“Uiteindelijk behandel je het zieke immuunsysteem en niet het specifieke orgaan.”

Samsom vertelt dat de complexiteit van het immuunsysteem ervoor heeft gezorgd dat dit onderzoek niet eerder plaats heeft gevonden. Nu is het met de juiste apparatuur mogelijk om uit één druppeltje bloed verschillende immuun eiwitten te meten die een bepaald patroon kunnen vormen. Dit patroon maakt duidelijk hoe het immuunsysteem van die persoon eruitziet en daarmee kan een immuunprofiel opgesteld worden. Naast dat dit patroon een goed beeld van de werking van het immuunsysteem geeft, geeft het ook inzicht in welke medicijnen nuttig kunnen zijn voor een effectieve behandeling van de ziekte.

Welke rol spelen bedrijven en patiënten in het project?

De bedrijven die aan dit consortium meedoen zijn volgens Samsom erg betrokken bij het onderzoek en nemen deel aan de besprekingen van het . Ze helpen onderzoekers iets op te bouwen, wat ook vanuit hun kant investeringen kost en betrokkenheid vraagt.

Een probleem voor jonge patiënten is dat het beschikbaar komen van een nieuw medicijn voor kinderen veel langer duurt dan voor volwassenen, waardoor er veel minder medicijnen zijn om immuunziekten in jongeren te behandelen. Dat maakt onderzoek naar immuunprofielen en behandeling specifiek gericht op kinderen extra belangrijk. Om deze patiëntengroep te betrekken bij dit onderzoek is er binnen TIMID een jaar geleden een jongeren klankbordgroep opgericht. Samsom legt uit dat deze groep zo betrokken is omdat veel van deze patiënten vaak als kind met een ziekte gediagnosticeerd zijn en dus door heen zijn gegaan. Daarnaast wordt de klankbordgroep ook gebruikt om de begrijpelijkheid van nieuwsverspreiding te testen. Door deze feedback weet het consortium hoe ze beter uit kunnen leggen wat ze precies onderzoeken. Target to B! en DC4Balance, de andere consortia, hebben ook een patiënten klankbordgroep, zodat de patiënten samen met de onderzoekers bouwen en invulling geven aan het onderzoek.

Dit project heeft de eerste stap gezet naar beter aansluitende medicijnen voor mensen met chronische immuunziektes. Het uiteindelijke doel is hoe we met medicijnen deze ziektes uit de wereld kunnen helpen, door deze ziektes te genezen of te voorkomen.

Dit is een toekomstscenario dat ooit mogelijk moet zijn, maar waar zeker tijd voor nodig is. Hiervoor is het nodig om de ziektes eerst goed te begrijpen.